Նախադպրոցական տարիքի երեխայի մաթեմատիկական գիտելիքները ուղղակիորեն կարևոր հիմք ունեն երեխայի մտավոր զարգացման մեջ: Մաթեմատիկական գիտելիքների շնորհիվ երեխաները սովորում են. Վերլուծել, համեմատել, սինթեզել, հաշվարկային գործողություններ կատարել, տրամաբանորեն մտածել, առանձնացնել երկրաչափական ձևերը, անվանել դրանց առանձնահատկությունները, նավարկել տարածության մեջ: Նախադպրոցական տարիքի երեխաները զարգացնում են հիշողություն, ուշադրություն, մտածողություն: Մանկապարտեզում ստացված գիտելիքները երեխաներն օգտագործում են առօրյա կյանքում: Ուստի ուսուցչի խնդիրն է երեխաների մոտ հետաքրքրություն առաջացնել կրթական գործունեության նկատմամբ, տալ անհրաժեշտ տարրական մաթեմատիկական գիտելիքներ, երեխաներին տանել դեպի ինքնուրույն պատասխաններ, գտնել լուծումներ: Ուսուցիչը պետք է մոտեցում գտնի յուրաքանչյուր երեխայի նկատմամբ և այս գիտելիքները տա բոլոր երեխաներին:
Նախադպրոցական տարիքում մաթեմատիկական ներկայացուցչությունների ձևավորման մեթոդներն ու մեթոդները:
Նախադպրոցական տարիքում տարրական մաթեմատիկական հասկացությունների ձևավորման գործընթացում ուսուցիչը օգտագործում է դասավանդման բազմազան մեթոդներ.
գործնական,
տեսողական,
բանավոր,
խաղային խաղեր
Մեթոդ ընտրելիս հաշվի են առնվում մի քանի գործոններ.
այս փուլում լուծված ծրագրային առաջադրանքներ;
երեխաների տարիքը և անհատական առանձնահատկությունները;
անհրաժեշտ դիդակտիկ գործիքների առկայություն և այլն;
Ուսուցչի մշտական ուշադրությունը մեթոդների և տեխնիկայի ողջամիտ ընտրության վրա, դրանց ռացիոնալ օգտագործումը յուրաքանչյուր կոնկրետ դեպքում ապահովում է.
- տարրական մաթեմատիկական հասկացությունների հաջող ձևավորում և խոսքի մեջ դրանց արտացոլում.
- հավասարության և անհավասարության հարաբերությունները (թվով, չափով, ձևով), հաջորդական կախվածությամբ (չափի, քանակի նվազում կամ ավելացում) ընկալելու և տարբերելու ունակությունը, վերլուծել օբյեկտների ընդհանուր հատկանիշը մեծացնելու համար քանակը, ձևը, արժեքը, որոշել կապեր և կախվածություններ;
- երեխաների կողմնորոշումը գործնական գործողությունների յուրացված մեթոդների (օրինակ, համեմատություն համեմատելով, հաշվարկով, չափմամբ) նոր պայմաններում և տվյալ իրավիճակում նշանակալի նշանների, հատկությունների, կապերի հայտնաբերման, գործնական ուղիների հայտնաբերման անկախ որոնում: Օրինակ ՝ խաղի պայմաններում բացահայտելու հաջորդականության կարգը, նշանների փոփոխության կանոնավորությունը, հատկությունների ընդհանուրությունը:
Գործնական մեթոդը առաջատար է տարրական մաթեմատիկական հասկացությունների ձևավորման գործում:
Դրա էությունը կայանում է երեխաների գործնական գործունեության կազմակերպման մեջ, որի նպատակն է տիրապետել օբյեկտների կամ դրանց փոխարինիչների հետ գործողությունների հստակ սահմանված մեթոդներին (պատկերներ, գրաֆիկական նկարներ, մոդելներ և այլն):
Տարրական մաթեմատիկական հասկացությունների ձևավորման գործնական մեթոդի բնութագրական առանձնահատկությունները.
- մի շարք գործնական գործողությունների կատարում.
- դիդակտիկ նյութի լայն կիրառում;
- գաղափարների ի հայտ գալը դիդակտիկ նյութով գործնական գործողությունների արդյունքում.
- հաշվելու, չափելու և հաշվարկելու հմտություններ զարգացնելու ամենահիմնական ձևով.
- ձևավորված գաղափարների և յուրացված գործողությունների լայն կիրառում առօրյա կյանքում, խաղում, աշխատանքում, այսինքն ՝ տարբեր գործողություններում:
Այս մեթոդը ներառում է հատուկ վարժությունների կազմակերպում, որոնք կարող են առաջադրվել առաջադրանքի տեսքով, կազմակերպվել որպես գործողություններ ցուցադրական նյութով, կամ ընթանալ դիդակտիկ նյութերով անկախ աշխատանքի տեսքով:
Ercորավարժությունները հավաքական են ՝ բոլոր երեխաների կողմից միաժամանակ և անհատականորեն իրականացվող անհատ երեխաների կողմից գրատախտակին կամ ուսուցչի սեղանին: Կոլեկտիվ վարժությունները, բացի գիտելիքների յուրացումից և համախմբումից, կարող են օգտագործվել վերահսկողության համար:
Անհատները, կատարելով նույն գործառույթները, ծառայում են նաև որպես մոդել, որին երեխաներն առաջնորդվում են հավաքական գործունեության մեջ:
Խաղի տարրերը ներառված են վարժությունների մեջ բոլոր տարիքային խմբերում. Կրտսերում `անակնկալ պահի, իմիտացիոն շարժումների, հեքիաթային բնույթի և այլն: երեցների մոտ նրանք ձեռք են բերում որոնման, մրցույթի բնույթ:
Երեխաների կողմից գործունեության դրսեւորման տեսանկյունից կարելի է առանձնացնել անկախությունը, ստեղծագործական գործընթացում կատարման, վերարտադրողական (իմիտացիոն) և արտադրողական վարժությունները:
Խաղը ՝ որպես ուսուցման և տարրական մաթեմատիկական հասկացությունների ձևավորման մեթոդ, ներառում է տարբեր տեսակի խաղերի (սյուժե, բջջային և այլն) անհատական տարրերի, խաղային տեխնիկայի (անակնկալ պահ, մրցակցություն, որոնում և այլն) օգտագործումը: ): Ներկայումս, այսպես կոչված, կրթական խաղերի համակարգ:
Տարրական մաթեմատիկական հասկացությունների ձևավորման համար բոլոր դիդակտիկ խաղերը բաժանված են մի քանի խմբերի.
Թվերով և թվերով խաղեր
Timeամանակի ճանապարհորդության խաղեր
Կողմնորոշիչ խաղեր տարածության մեջ
Երկրաչափական ձևերի խաղեր
Տրամաբանական մտածողության խաղեր
«Տարրական» մաթեմատիկական հասկացությունների ձևավորման տեսողական և բանավոր մեթոդները անկախ չեն, դրանք ուղեկցում են գործնական և խաղային մեթոդներին:
Մաթեմատիկական ներկայացուցչությունների ձևավորման տեխնիկա:
Մանկապարտեզում լայնորեն կիրառվում են տեխնիկա, որոնք վերաբերում են տեսողական, բանավոր և գործնական մեթոդներին և օգտագործվում են միմյանց հետ սերտ միասնությամբ.
Գործողության մեթոդի ցուցադրում (ցուցադրում) ուսուցչի բացատրության կամ օրինակի հետ համատեղ: Սա ուսուցման հիմնական մեթոդն է, այն ունի տեսողական-գործնական-արդյունավետ բնույթ, այն իրականացվում է տարբեր դիդակտիկ միջոցների ներգրավմամբ, հնարավորություն է տալիս երեխաների մոտ հմտություններ և կարողություններ ձևավորել: Հետևյալ պահանջները դրվում են դրա վրա.
- գործողության մեթոդների ցուցադրման հստակություն, մասնատում;
- գործողությունների հետևողականություն բանավոր բացատրությունների հետ.
- շոուին ուղեկցող խոսքի ճշգրտությունը, հակիրճությունը և արտահայտչականությունը.
- երեխաների ընկալման, մտածողության և խոսքի ակտիվացում:
Անկախ վարժություններ կատարելու ցուցումներ. Այս տեխնիկան կապված է ուսուցչի կողմից գործողության մեթոդները ցույց տալու հետ և բխում է դրանից: Հրահանգները արտացոլում են, թե ինչ և ինչպես անել ցանկալի արդյունք ստանալու համար: Հին խմբերում հրահանգները տրվում են ամբողջովին մինչ առաջադրանքը սկսելը, ավելի երիտասարդ խմբերում դրանք նախորդում են յուրաքանչյուր նոր գործողության:
Բացատրություններ, բացատրություններ, ցուցումներ: Այս բանավոր մեթոդները օգտագործվում են ուսուցչի կողմից գործողության մեթոդ ցույց տալիս կամ երեխաների կողմից առաջադրանքների կատարման ընթացքում `սխալները կանխելու, դժվարությունները հաղթահարելու և այլնի համար: Դրանք պետք է լինեն առանձնահատուկ, կարճ և փոխաբերական:
Displayուցադրումը համապատասխան է բոլոր տարիքային խմբերին ՝ նոր գործողություններին ծանոթանալիս (կիրառումը, չափումը), բայց միևնույն ժամանակ անհրաժեշտ է ակտիվացնել մտավոր գործունեությունը ՝ բացառելով ուղղակի իմիտացիան: Նոր գործողության յուրացման ընթացքում հաշվելու, չափելու կարողության ձևավորումը նպատակահարմար է խուսափել կրկնվող ցուցադրումից:
Գործողության յուրացումը և կատարելագործումն իրականացվում են բանավոր մեթոդների ՝ բացատրությունների, ցուցումների, հարցերի ազդեցության տակ: Միևնույն ժամանակ, ընթանում է գործողության եղանակի խոսքի արտահայտման զարգացումը:
Հարցեր երեխաների համար:
Հարցերը ակտիվացնում են երեխաների ընկալումը, հիշողությունը, մտածողությունը, խոսքը, ապահովում են նյութի ընկալում և յուրացում: Տարրական մաթեմատիկական ներկայացուցչությունների ձևավորման ժամանակ առավել կարևոր է մի շարք հարցեր. Ավելի պարզ հարցերից, որոնք նպատակ ունեն նկարագրել որոշակի առանձնահատկություններ, օբյեկտի հատկությունները, գործնական գործողությունների արդյունքները, այսինքն ՝ պարզել, մինչև ավելի բարդերը, որոնք պահանջում են կապերը, հարաբերությունները, կախվածությունները, դրանց արդարացումը և բացատրությունը, օգտագործում են ամենապարզ ապացույցները:
Շատ հաճախ այս հարցերը տրվում են այն բանից հետո, երբ ուսուցիչը ցույց է տալիս նմուշը կամ վարժությունները կատարում են երեխաները: Օրինակ ՝ երեխաները թղթի ուղղանկյունը երկու հավասար մասերի բաժանելուց հետո ուսուցիչը հարցնում է. «Ի՞նչ արեցիք: Ինչպե՞ս են կոչվում այս մասերը: Ինչու՞ կարելի է այս երկու մասերից յուրաքանչյուրը կոչել կես: Ինչպիսի՞ն է մասերը: Ինչպե՞ս եք ապացուցում, որ քառակուսիներ եք ստանում: Ի՞նչ պետք է արվի, որ ուղղանկյունը բաժանվի չորս հավասար մասերի »:
Հիմնական պահանջները հարցերին ՝ որպես մեթոդաբանական մեթոդ.
- ճշգրտություն, ճշգրտություն, հակիրճություն.
- տրամաբանական հաջորդականություն;
- մի շարք ձևակերպումներ, այսինքն `միևնույնը պետք է հարցնել տարբեր ձևերով
- Վերարտադրողական և արտադրողական խնդիրների օպտիմալ հարաբերակցություն ՝ կախված երեխաների տարիքից և ուսումնասիրվող նյութից:
- երեխաներին մտածելու ժամանակ տալ.
- Հարցերի քանակը պետք է լինի փոքր, բայց բավարար ՝ դրված դիդակտիկ նպատակին հասնելու համար.
- պետք է խուսափել հուշող հարցերից:
Ուսուցիչը սովորաբար ամբողջ խմբին հարց է տալիս, իսկ կանչված երեխան պատասխանում է դրան: Որոշ դեպքերում հնարավոր է երգչախմբային պատասխաններ, հատկապես երիտասարդ խմբերում: Երեխաներին անհրաժեշտ է հնարավորություն տալ մտածելու պատասխանի մասին:
Երեխաների պատասխանները պետք է լինեն.
- կարճ կամ ամբողջական ՝ կախված հարցի բնույթից.
- անկախ, գիտակից;
- ճշգրիտ, պարզ, բավականաչափ բարձր;
- քերականորեն ճիշտ (բառերի կարգի պահպանում, դրանց համաձայնության կանոններ, հատուկ տերմինաբանության օգտագործում):
Նախադպրոցական տարիքի երեխաների հետ աշխատելիս մեծահասակը հաճախ ստիպված է լինում դիմել պատասխանը վերաձեւակերպելու մեթոդին ՝ տալով նրան ճիշտ նմուշ և առաջարկել այն կրկնել: Օրինակ ՝ «Դարակին չորս սունկ կա», — ասում է երեխան: «Դարակում չորս սունկ կա», — ասում է ուսուցիչը:
Նախադպրոցական տարիքում տարրական մաթեմատիկական հասկացությունների ձևավորման ընթացքում համեմատությունը, վերլուծությունը, սինթեզը, ընդհանրացումը ոչ միայն
որպես ճանաչողական պրոցեսներ (գործողություններ), այլ նաև որպես մեթոդական մեթոդներ, որոնք որոշում են ուսման գործընթացում երեխայի մտքի շարժման ուղին:
Համեմատությունը հիմնված է օբյեկտների նմանությունների և տարբերությունների հաստատման վրա: Երեխաները համեմատում են առարկաները թվով, ձևով, չափով, տարածական դասավորությամբ, ժամանակային ընդմիջումներով `տևողությամբ և այլն:
Վերլուծությունն ու սինթեզը, որպես մեթոդական տեխնիկա, հայտնվում են միասնության մեջ: Դրանց օգտագործման օրինակ է երեխաների մոտ «շատերի» և «մեկի» մասին գաղափարների ձևավորումը, որոնք առաջանում են օբյեկտների դիտարկման և գործնական գործողությունների ազդեցության տակ:
6.
Մոդելավորումը տեսողական և գործնական տեխնիկա է, որը ներառում է երեխաների մեջ տարրական մաթեմատիկական ներկայացուցչություններ կազմելու համար մոդելների ստեղծում և դրանց օգտագործում: Ընդունելը չափազանց խոստումնալից է `հետևյալ գործոնների պատճառով.
- մոդելների և մոդելավորման օգտագործումը երեխային դնում է ակտիվ դիրքում, խթանում նրա ճանաչողական գործունեությունը.
- նախադպրոցական տարիքի երեխան ունի որոշ հոգեբանական նախադրյալներ անհատական մոդելների և մոդելավորման տարրերի ներդրման համար. տեսողական-արդյունավետ և տեսողական-փոխաբերական մտածողության զարգացում:
Մոդելները կարող են կատարել տարբեր դերեր. Ոմանք վերարտադրում են արտաքին կապեր, օգնում են երեխային տեսնել դրանցից, որոնք ինքնուրույն չի նկատում, մյուսները վերարտադրում են որոնված, բայց թաքնված կապերը, այլ ոչ թե իրերի ուղղակիորեն ընկալվող հատկությունները:
Մոդելները լայնորեն օգտագործվում են ձևավորման մեջ
ժամանակի ներկայացումներ. օրվա, շաբաթվա, տարվա, օրացույցի մասերի մոդել;
քանակական; թվային սանդուղք, թվային պատկեր և այլն), տարածական ՝ (երկրաչափական ձևերի մոդելներ) և այլն:
տարրական մաթեմատիկական ներկայացումների ձևավորման մեջ օգտագործվում են առարկայական, առարկայական-սխեմատիկ, գրաֆիկական մոդելներ:
Փորձը մտավոր կրթության մեթոդ է, որն ապահովում է երեխայի անկախ նույնականացումը փորձերի և սխալների միջոցով `թաքնված կապերի և կախվածությունների ուղղակի դիտումից: Օրինակ ՝ չափման փորձեր (չափ, չափում, ծավալ):
Մոնիտորինգ և գնահատում:
Այս տեխնիկան փոխկապակցված է: Վերահսկողությունն իրականացվում է երեխաների կողմից առաջադրանքների կատարման գործընթացի, նրանց գործողությունների արդյունքների և պատասխանների դիտարկման միջոցով: Այս մեթոդները զուգորդվում են հրահանգների, բացատրությունների, բացատրությունների, մեծահասակների համար գործողության մեթոդների ցուցադրման, որպես մոդելի, ուղղակի օգնության հետ և ներառում են սխալների ուղղում:
Գործողությունների մեթոդներն ու արդյունքները, երեխաների վարքը ենթակա են գնահատման: Կաղապարային կողմնորոշում դասավանդող մեծահասակի գնահատումը սկսում է զուգակցվել հասակակիցների գնահատման և ինքնագնահատականի հետ: Այս տեխնիկան օգտագործվում է վարժությունների, խաղերի, դասերի ընթացքում և դրանց ավարտին:
Այս մեթոդները, բացի ուսուցանելուց, կատարում են նաև դաստիարակչական գործառույթ. Դրանք օգնում են զարգացնել ընկերների նկատմամբ բարեսիրական վերաբերմունքը, նրանց օգնելու ցանկությունն ու կարողությունը և ձևավորել հուզական արձագանք:
Անգելինա Ղազարյան 